Η  οικογένεια Μουρούζη είναι Βυζαντινή και Φαναριώτικη οικογένεια, γνωστή από το 1200. Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Λατίνους η οικογένεια Μουρούζη συνόδευσε τον Αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό Δούκα στην Τραπεζούντα όπου ίδρυσε την Αυτοκρατορία Τραπεζούντος. Εκεί ιδρύθηκε από τους Μουρούζηδες το προάστειο «Μουρούζη» (το σημερινό Murusli της περιοχής του Πόντου), όπου εγκαταστάθηκαν. Ένας εξ’ αυτών νυμφεύθηκε την θυγατέρα του τελευταίου αυτοκράτορος Ιωάννου Δ’ Καλογιάννη.
Κόρη της οικογένειας Μουρούζη, η Μαρία, επανίδρυσε στην Τραπεζούντα την περίφημη Μονή της Παναγίας Σουμελά.
Κατά το 1665 ο Αντίοχος Μουρούζης επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, εγκαταστάθηκε στον Βαθυρρύακα (Buyuk-dere) Βοσπόρου και έγινε ο ιδρυτής του Φαναριώτικου κλάδου της οικογένειας Μουρούζη.

Του κλάδου αυτού σημαντικοί γόνοι υπήρξαν:
Ο Αδάμ Μουρούζης. Νυμφεύθηκε την εγγονή του Παναγιωτάκη Νικούση ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Μεγάλος Διερμηνέας (είδος Υπουργού των Εξωτερικών) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την οποίαν απέκτησε τρεις γιους.
α) Τον Ιωάννη 1736-1783) Μέγα Ποστέλνικο της Βλαχίας ο οποίος περιέπεσε σε δυσμένεια και εξορίστηκε στην Ρόδο όπου και απέθανε.
β) Τον Ματθαίο, Μέγα Πρωτοσύγκελο του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1775) και
γ) Τον Αλέξανδρο (1746-1810). Ο Αλέξανδρος Μουρούζης είναι πάππος από τη μητέρα της Λουκίας Στ. Καραθεοδωρή. Διετέλεσε Μέγας Διερμηνεύς της Υψηλής Πύλης. Διαπραγματεύτηκε με τους Ρώσους την Ειρήνη του 1796 και διετέλεσε Ηγεμών της Μολδαβίας και αργότερα της Βλαχίας. Ίδρυσε στο Ιάσιο τον Ναό τους Αγίου Σπυρίδωνος, Ελληνική Σχολή και Νοσοκομείο.

Εκτός από τη Σμαράγδα (τη μητέρα της Λουκίας Στ. Καραθεοδωρή) ο Αλέξανδρος είχε και τρεις γιούς των οποίων η τύχη υπήρξε τραγική. Αυτοί ήταν θείοι της Λουκίας Καραθεοδωρή και λόγω του πολιτικού και τραγικού ρόλου τον οποίον διεδραμάτισαν, αναφέρονται εδώ:
α) Δημήτριος Μουρούζης (1768-1812). Κατά παράκληση του προς τον Σουλτάνο Σελίμ ιδρύθηκε στην Ξηροκρήνη (Kurucesme), Βοσπόρου κοντά στο Μέγα Ρεύμα (Arnavutkoy) η Μεγάλη του Γένους Σχολή. Είχε την πεποίθηση ότι μέσω της παιδείας θα μπορούσε ν΄ανακτηθεί η Ελληνική Ανεξαρτησία και για το σκοπό αυτό ίδρυσε και συνέδραμε πλείστα εκπαιδευτήρια για την διάδοση της. Διαπραγματεύθηκε με τον Κουτούζωφ τον τερματισμό του Ρώσο-τουρικικού πολέμου το 1806, κατόπιν όμως ραδιουργίας του Γάλλου Πρεσβευτή Sebastiani, υπέπεσε σε δυσμένεια και αποκεφαλίστηκε με διαταγή του Σουλτάνου. Η σύζυγος του και τα επτά παιδιά του δραπέτευσαν με τρόπο μυθιστορηματικό από την Κωνσταντινούπολη για την Οδυσσό.
β) Κωνσταντίνος Μουρούζης (1789-1821). Μέγας διερμηνεύς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ένας από τους αρχηγούς της Ελληνικής Επανάστασεως. Λόγω αυτού ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ τον προέτρεψε, κατά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης να φύγει από την Κωνσταντινούπολη. Εκείνος όμως φοβήθηκε ότι η φυγή του θα επιβεβαίωνε τις υποψίες του Σουλτάνου περί συμμετοχής ολόκληρου του Έθνους στην Επανάσταση και θα ακολουθούσε γενική σφαγή και του απάντησε, «Ας θυσιαστώ εγώ και ας σωθούν οι αθώοι». Στις 4 Απριλίου του 1821 σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους.
γ) Νικόλαος Μουρούζης (1791-1821 Τελευταίος μεγάλος Διερμηνεύς του Οθωμανικού Στόλου. Λόγω της συμμετοχής του στην Ελληνική Επανάσταση, ρίχθηκε σιδηροδέσμιος στις φυλακές Ταρσανά της Κωνσταντινούπολης όπου κατά διαταγή του Σουλτάνου διαμελίστηκε. Ο Νικόλαος Μουρούζης ενεπλάκη  και στην δραματική αρπαγή της Αφροδίτης της Μήλου από τους Γάλλους.